Modré je nebe. Blue is the color of Heaven. Me encanta el azul

§54

Pronomines PERSONAL insimul con REFLEXIVOS e POSSESSIVOS forma un patrono como monstrate in le tabula sequente:

a - objecto post un preposition
b - objecto directe o indirecte; vide §72 infra.
1 - ante un substantivo e non precedite per un articulo; vide §64 infra.
2 - post un substantivo o precedite per un articulo; vide §64 infra.

§55

Le FUNCTIONES de iste pronomines es identic con illos de lor equivalentes anglese excepte pro deviationes minor mentionate infra.

§56

Le PRONOMINES PERSONAL in singular es io, tu, ille, illa, illo.

§57

Le secunde persona singular tu es le forma familiar de adressar se, usate con infantes, amicos, in poesia, invocationes de esseres supernatural, etc.

Le forma "formal" parallel de adressar se es vos cuje function primari es representar le secunde persona plural. Il ha nulle objection a extender le forma "formal" a tote usos que illo ha in anglese.

Tu es mi amico.
Vos es mi amico.

Nota que vos es identificate como singular per 'amico'; si tu parla a plure amicos, le phrase deveni

Vos es mi amicos.

Nota: Un forma collateral de illa es ella; le duo non debe esser usate in le mesme texto.

§58

Le tertie persona singular ha formas que distingue – como in anglese – masculin, feminin, e neutre. Le distinction non es un question de genere grammatic, sed de sexo.

... le capro ... Ille es belle, o Illo es belle.
... le femina ... Illa es belle.
... le libro ... Illo es interessante.

§59

In le tertie persona singular neutre, il ha un forma inaccentuate il pro uso como un subjecto grammatic.

Il niva.
Il face frigido.
Il es ver que callos es penose.

In le ultime construction, un cambio in le ordine de parolas elimina le subjecto anticipitate il. Assi le formas possibile es

Que callos es penose es ver, o
Ver es que callos es penose, o
Es ver que callos es penose.

In iste formas, le subjecto real es 'que callos es penose', sed le uso de formas impersonal del verbo sin pronomine pote esser etiam extendite a constructiones del typo

Non importa!
Face frigido.

§60

Le PRONOMINE PERSONAL INDEFINITE es on. Illo pote solmente esser usate como subjecto del phrase. In omne altere casos uno prende su placia.

On crede lo que on spera.
Quando on se promena in iste parco, altere promenatores collide frequentemente con uno.

Le forma uno pote etiam servir como le subjecto e assi es un synonymo de on. Illo es le forma pronominal del articulo indefinite un. Vide §21.

§61

Le pronomines personal in le prime e secunde personas plural es nos e vos. In le tertie persona, illes, illas, illos es le formas plural regular del singulares ille, illa, illo. Le distinction de masculin, feminin, o neutre es optional in le plural. Como in anglese un sol forma illes pote esser usate pro omne antecedentes. Le forma masculin es usate pro referer a antecedentes mixte:

Illes – non solmente ille sed etiam illa – es illac.

§62

In contrasto a omne altere partes del discurso, le pronomines personal monstra un distinction de duo FORMAS DE CASO excepte in le prime e secunde personas plural; (i.e. io-me, tu-te, ille-le, illa-la, illo-lo; nos-nos, vos-vos, illes-les, illas-las, illos-los.) Le formas accusative in le prime e secunde personas singular es me e te. In le tertie personas le formas accusative, le, la, lo, les, las, los es le secunde syllaba del formas nominative correspondente.

§63

Quanto al FUNCTIONES del formas del caso del pronomines personal, un distinction es facite inter

(a) le subjecto,
(b) le objecto de un preposition, e
(c) le objecto de un verbo.

Le forma nominative es usate como subjecto e – in le tertie personas – como objecto de un preposition. Le forma accusative es usate como objecto de un verbo e – in le prime e secunde personas – como objecto de un preposition. Pro summarisar omne iste formas in un supervista paradigmatic, il pote esser utile adaptar un phrase modello como

Io tenta impressionar te con ille

a omne personas in singular e plural. Alicunes del enunciationes resultante es satis artificial. Illos es date pro esser complete e sembla esser al minus theoreticamente possibile si interpretate como seque:

(1) Io tenta impressionar te con ille;
p.ex.: Io tenta impressionar te con lo que io te dice super mi granfratre.

(2) Tu tenta impressionar le con illa;
p.ex.: Tu tenta impressionar tu fratre con tu belle fidantiata.

(3) Ille tenta impressionar la con illo;
p.ex.: Ille tenta impressionar le puera per monstrar la su nove auto.

(4) Illa tenta impressionar lo con nos;
p.ex.: Illa nos ha invitate a su concerto proque illa vole impressionar su audientia con le numero de su amicos.

(5) Illo tenta impressionar nos con vos;
p.ex.: Le governamento tenta impressionar nos, le populo, con le facto que vos, le membros del assemblea constitutional, es ancora permittite convenir.

(6) Nos tenta impressionar vos con illes;
p.ex.: Nos tenta impressionar vos, qui es nostre amicos povre, con nostre patres ric.

(7) Vos tenta impressionar les con illas;
p.ex.: Vos tenta impressionar le pueros con lo que vos dice a illes super vostre amicas.

(8) Illes tenta impressionar las con illos;
p.ex.: Le pueros tenta impressionar le pueras con lor belle autos de illes.

(9) Illas tenta impressionar los con me;
p.ex.: Le pueras tenta impressionar lor conscientias con le facto que illas me ha adjutate.

(10) Illos tenta impressionar me con te;
p.ex.: Le poteres obscur tenta impressionar me con te, le omnipotente Mephistopheles.

§64

POSSESSIVOS es adjectivos e ha in commun con altere adjectivos le possibilitate de preceder o sequer le substantivo que illos qualifica e de esser usate como pronomines e substantivos. Vide §§33, 38-40 supra. Quando illos precede le substantivo le construction normalmente non include le articulo. In iste position – i.e., ante un substantivo e non precedite per un articulo – le formas de adjectivos possessive omitte lor -e final (excepte in nostre e vostre ubi illo seque un gruppo de consonantes); (i.e. io–mi/mie, tu–tu/tue, ille–su/sue, illa–su/sue, illo–su/sue; nos–nostre/nostre, vos–vostre/vostre, illes–lor/lore, illas–lor/lore, illos–lor/lore.)

Mi fratre e tu soror celebra lor nuptias.
Mi fratre e le fratre tue es bon amicos.
Mi fratre e le tue es bon amicos.
Patre nostre, qui es …
mi matre, o le matre mie, o (rarmente) le mie matre
Ille labora nocte e die pro le suos.

§65

Pro le tertie persona masculin, feminin, e neutre, il ha solo le possessivos 'su' in le singular e 'lor' in le plural. Ubi un distinction es necessari, illo es exprimite per le modellos sequente:

Ille e illa velia tote le nocte al lecto de su moriente patre de illa.
Ille e illa velia tote le nocte al lecto del moriente patre de illa.
Mi patre e le suo de ille es amicos.
Mi patre e le de ille es amicos.

§66

Le pronomine REFLEXIVE in omne le tertie personas es se. In le prime e secunde personas le forma accusative del pronomines personal functiona como reflexivos; (i.e. io-me, tu-te, ille-se, illa-se, illo-se; nos-nos, vos-vos, illes-se, illas-se, illos-se.)

Io me marita con te, e tu te marita con me.
Ille se marita con illa, e illa se marita con ille.
Illes se marita con illas, e illas se marita con illes.

§67

Constructiones reflexive es primarimente del typo in le qual le objecto del verbo es logicamente identic con le subjecto. Nota que isto produce constructiones reflexive ubi le anglese sovente omitte un pronomine de objecto, como in "I wash" con le senso de "I wash myself: Io me lava."

Illa se face indispensabile.
Io me vide como alteros me vide.

§68

Constructiones reflexive es etiam usate pro exprimer ideas passive quando il ha nulle agente involvite. "These books are sold at Bloomingdale's" pote esser reimplaciate per le traduction de "These books sell themselves at Bloomingdale's." Nota que isto coperi constructiones del typo, "These books sell well."

Iste libros se vende al magazin de Bloomingdale.
Iste libro se vende multo ben.
Tal cappellos se vide frequentemente.

§69

PRONOMINES PERSONAL ACCUSATIVE E PRONOMINES REFLEXIVE (excepte in constructiones prepositional) precede le formas temporal simple del verbo, sed seque participios, formas imperative, e infinitivos.

Io les surprendeva.
Pro surprender les, io debeva currer.
Dirigente se verso le sol, illa precava.
Io collabora con illes.
Monstra lo a ille.

§70

In tempores composite que consiste de un forma temporal auxiliar plus un infinitivo o participio passate, le pronomines personal o reflexive pote preceder le verbo auxiliar o sequer le participio o infinitivo.

Io ha surprendite les.
Io les ha surprendite.
o va surprender les.
Io les va surprender.

In constructiones con facer, le duo positiones del pronomine suggere logicamente duo significationes distincte.

Io le face batter le.
Io le face batter; (i.e. il es ille qui batte.)
Io face batter le; (i.e. il es ille qui es battite.)

§71

In un combination de duo pronomines, le un personal e le altere reflexive, le pronomine reflexive precede.

Illa se nos monstra.
Io me lo dice.

In un combination de duo pronomines personal, le pronomine cuje relation al verbo es le plus indirecte o remote precede.

Illa me lo dice.
Illa me lo ha dicite.
Illa ha dicite me lo.
Pro dicer me lo, illa debeva telephonar.

In un combination de un pronomine personal simple o reflexive con un altere que es precedite per un preposition o con un objecto substantive, le pronomine simple precede.

Illa ha le tempore pro intertener se con illes.
Illa ha le tempore pro intertener se con su canes.
Illa ha intertenite se con illes.
Illa se ha intertenite con illes.

§72

Nota: Il ha nulle distinction inter formas accusative e dative del pronomines como illo que appare in alicun altere linguas. Parallel al usage anglese le idea dative es clarificate pro differentiation o emphase per le preposition a.

Io inviava un telegramma a mi granpatre.
Io lo inviava a mi granpatre.
Io le inviava un telegramma.
Io le lo inviava.
Io lo inviava a ille.

§73

Le placia de pronomines in le phrase non es rigidemente fixate. Le paragraphos precedente describe le norma del qual deviationes es justificate per considerationes de rhythmo o emphase.

Ille ama arachides e illa ama se.
Io vos crede si vos crede me.

§74

Le RELATIVOS es que e qual. Le prime es primarimente un pronomine relative, le secunde es un adjectivo relative.

Le ultime traino que pote portar me ibi a tempore parti in cinque minutas.
Ille fuma opium, qual vitio ille ha acquirite durante le guerra.

§75

Le forma qual precedite per le articulo definite le es pronominal e pote esser pluralisate.

Le cavallo e le asino le qual non esseva sellate curreva a velocitate equal. (le qual = le asino)
Le cavallo e le asino le quales non esseva sellate ... (le quales = le cavallo e le asino)

§76

Le FUNCTIONES DE CASOS – con que e qual – es portate per le prepositiones de (pro le genitivo) e a (pro le dativo). Il ha un genitivo relative special, cuje, e un forma qui, que es usate solmente pro personas e solmente como subjecto o post un preposition.

Le documentos que le spia portava con se esseva multo importante.
Le documentos con que le spia escappava esseva multo importante.
Le documentos de que le spia habeva copias esseva multo importante.
Le documentos del quales le spia habeva copias ...
Le documentos cuje importantia esseva dubitose incriminava le spia.
Le documentos, le importantia del quales esseva dubitose ...
Le spia qui portava le documentos esseva habile.
Le spia que le agente de policia habeva vidite portava con se le plus importante documentos.
Le spia de qui le policia habeva establite le identitate ...
Le spia cuje identitate le policia habeva establite ...

Nota: In contrasto al usage anglese, il ha nulle constructiones relative sin un pronomine relative.

The tobacco you smoke is abominable:
Le tabaco que vos fuma es abominabile.

The onions you ate smell to high heaven:
Le cibollas que tu ha mangiate odora al alte celo.

§77

Pro le pronomine relative lo que, vide §21 supra.

§78

Le DEMONSTRATIVOS es adjectivos que pote esser usate como pronomines. Assi illos es capabile de assumer formas concordante con le numero e sexo de lor antecedentes. In lor selection de desinentias pronominal illos non seque le patrono del adjectivos substantivate (-e: neutre; -o: masculin o neutre; -a: feminin); in su loco illos seque le patrono del pronomines personal del tertie persona (-e: masculin; -a: feminin; -o: neutre).

§79

Le demonstrativo de proximitate es iste; e de distantia ille.

iste homine e ille femina ...
ille homine e iste femina ...
iste tabula e ille libro ...
ille tabula e iste libro ...
Iste pais es libere.
Isto es un libere pais.
Iste puera odia illa.
Que es isto? Que es illo?
Ille idiota!
Istes es mi studentes.
Istas es mi filias.
Da me ille libros. Illos es le mies.
Iste edition es plus complete que ille duo.
Iste edition es plus complete que illos.
Un femina: – Io es una de illas qui crede que le matrimonio es sancte.
Un homine: – Io es uno de illes qui crede que le matrimonio es sancte.

Nota: Un forma collateral de ille es celle; le duo non pote esser usate in le mesme texto.

§80

Le verbo ha un infinitivo e duo participios (passate e presente); illo ha un imperativo, e quatro tempores simple (presente, passato, futuro, conditional). Illo usa verbos auxiliar pro formar un serie complete de tempores composite como etiam le passivo. Le verbo ha nulle inflexion personal e nulle subjunctivo (sed vide §111 infra). Il ha nulle verbo auxiliar que corresponde al anglese {to do} pro uso in constructiones emphatic e interrogative. Il ha nulle formas progressive crystallisate (sed vide §94).

§81

Le INFINITIVO termina sempre in -r con un del vocales -a, -e, -i precedente:

crear: cre-ar
vider: vid-er
audir: aud-ir

(Pro un systema verbal collateral con un distinction ulterior de infinitivos in -er e -ere, vide infra §148 nota; etiam le nota concernente participios, §97.)

§82

Concernente le formationes de infinitivos e etiam de derivatos de illos, vide §§140, 145-150, 153-154, 155, 157.

§83

Le infinitivo pote esser usate como un substantivo e in iste function illo corresponde al gerundio anglese.

le venir del estate ...
Vider es creder.
le susurrar del motor ...
Iste viagiar de un pais al altere es fatigante.
le ir e venir del clientes ...
Le faceres del formicas es interessante a observar.

Nota: Como le equivalente del substantivo o quasi-substantivo anglese in {-ing}, le infinitivo occurre con omne sortas de prepositiones in constructiones correspondente al exemplos anglese {without going: sin vader}, {by doing: per facer}, {before opening: ante aperir}, etc. Isto etiam coperi le typo {for sewing: pro/a/de suer} como in {machine for sewing}, i.e., {sewing machine: machina a/de suer}, e finalmente le patrono {of doing: a/de facer} como in {capable of doing: capabile de facer}, e {we think of doing: nos pensa a/de facer.}

Illes le condemnava sin audir su defensa.
Per rumper le osso, on potera forsan rectificar su gamba.
Post haber passate le suburbios, on pote avantiar plus rapidemente.
Io vole ben humiliar me ante ille usque corriger su grammatica, sed non usque pagar su debitas.
Le sala a attender deberea esser equipate de un machina a scriber.
Comencia tu studios per arder omne libros.
Illa es capace de perder le traino.
Nos pensa ir al theatro.

Concernente le manco de un equivalente del anglese {of} in le ultime exemplo, vide §87 infra.

§84

Separate del phrase, le infinitivo non es precedite per un preposition correspondente al anglese {to} como in {to go}, etc. – Iste {to} es un phenomeno anglese peculiar e non debe esser confundite con le uso de {to} ante un infinitivo intra un phrase complete. Hic, {to} ha un function grammatic e es requirite o omittite in conformitate con regulas grammatic specific le quales face nos dicer "I need to eat" con {to} e "I need not eat" sin {to}. – Intra un phrase le equivalente de anglese {to} ante infinitivos es de o a o pro o nihil como differentiate infra.

§85

Le preposition a es usate quando le infinitivo pare representar un objectivo post un adjectivo o un construction verbal.

Nos aspira a realisar nostre ideales.
Iste porta non es facile a aperir.

§86

Le preposition pro es usate quando le infinitivo pare representar un proposito como in un construction anglese con {in order to: a fin de.}

llle venira pro reparar le fenestra.
Io mangia pro viver, sed quando nos ha globos de patata io vive pro mangiar.

§87

Un preposition non es necessari quando le infinitivo pote esser interpretate como un substantivo o como si illo occupa le placia de un substantivo.

(a) In un exemplo como "It is difficult to walk in the sand," le infinitivo es le subjecto logic e assi le equivalente de un substantivo; le enunciation es identic con "Walking in the sand is difficult." Hic le infinitivo appare sin un preposition precedente:

Il es difficile vader in le arena, o
Vader in le arena es difficile.

Vide §83 supra.

(b) Quandocunque un verbo transitive es sequite per un infinitivo dependente como in "I plan to go to the country," le idea que illo representa pote esser exprimite plus o minus lisiemente per un substantivo, como in "I plan a trip to the country:"

Io plana vader al campania.

Assi, post un verbo transitive le infinitivo dependente non es introducite per un preposition.

In van io ha tentate convincer le.
Il es facile rider con le ridentes e difficile plorar con le plorantes.
Il es un grande privilegio esser inter vos iste vespere.
Nos intende ameliorar nostre methodos de agricultura.
Ille diceva que su soror sperava revider nos.
Illa time esser sol con le patiente.

§88

Un preposition ante le infinitivo non pote esser usate

(a) post constructiones con voler, poter, deber, soler e

(b) post constructiones con lassar, facer, etiam vider, audir e altere verbos de perception sensorial quando illos ha un objecto que es al mesme tempore le subjecto del infinitivo sequente, como in "I see him come: Io le vide venir."

Io volerea dormir, sed illa debe dansar.
Illa crede que illa pote cantar.
Le matre faceva le doctor venir.
Le matre faceva venir le doctor.
Io senti le nausea montar.
Io audi le venir.
Io le audi venir.

Nota: In le enunciation,

Io face le studente acceptar mi consilio,

le substantivos pote naturalmente esser reimplaciate per pronomines pro render le forma plus simple,

Io le face acceptar lo.

Logicamente le secunde enunciation debe esser un base pro le duo assertiones,

Io le face acceptar, e
Io face acceptar lo (i.e., Io fortia gente generalmente a acceptar lo.)

De facto le formas "Io le face acceptar," e "Io face acceptar lo" es correcte, ben que le secunde apparerea in anglese non como "I make accept it," sed como "I have it accepted," o "I cause it to be accepted." Exemplos similar es:

Illa me faceva vender le can.
Illa faceva vender le can.
Io videva le infantes occider le ave.
Io les videva occider lo.
Io videva occider lo.

§89

Le preposition neutre usate con le infinitivo es de.

Io es felice de revider vos.

Le necessitate de ganiar plus es clar.
Ille se effortia de mitter le motor in motion.

§90

Nota: Constructiones anglese del typo "I want him to come" pote solmente esser rendite como "I want that he come:"

Io vole que ille veni.

Constructiones anglese como per exemplo "I had the pleasure of seeing her" es sempre rendite como "I had the pleasure to see her:"

Io habeva le placer de vider la.

§91

LE INFINITIVO ES USATE pro exprimer ordines general, prohibitiones, etc.

Non fumar!
Non sputar super le solo!
Tener se al dextra!

§92

Le infinitivo es usate post particulas interrogative in accordo con le modello anglese, "I don't know what to do."

Io non sape que facer.
Il es difficile decider se ubi vader.
Que creder nunc?
Nos non sapeva qual pisce prender primo.

§93

Le PARTICIPIO PRESENTE termina in -nte que es addite al infinitivo minus su -r final, con le stipulation que un -i precedente se cambia a -ie.

crear: cre-ante
vider: vid-ente
audir: aud-iente

Nota: Le participios presente sequente ha -iente como le forma preferite ben que le infinitivos correspondente termina in -er: capiente e omne le compositos de -cipente (incipiente, etc.), faciente e omne le compositos in -ficiente (deficiente, etc.), omne le compositos de -jiciente (injiciente, etc.), sapiente, e omne le compositos de -spiciente (inspiciente, etc.). – Proque le suffixo -antia e su variantes -entia, -ientia (vide §152) es derivate ab formas de participio presente, lor connexion con verbos es parallel al formation de participios presente. Cata verbo con un participio presente in -iente rende un substantivo in -ientia, etc.

§94

Le participio presente es un adjectivo e como un tal ha omne le characteristicas de altere adjectivos. Vide §§32-39, 41 supra e 152 infra.

Nota: Le participio presente ha nulle function in le paradigma verbal, nam il ha nulle forma progressive crystallisate correspondente al anglese "I am buying, hoping," etc. Sed expressiones como "A dead dog cannot be living" pote naturalmente esser traducite litteralmente si illos ha senso.

Un can morte non pote esser vivente.
Le climate de Alaska va deveniente plus benigne.
Minnehaha significa "aqua ridente."

Transversante le oceano, io habeva un placente aventura.
Duo passantes videva le accidente.
Essente surveliate per le policia, ille non osava mover se.

§95

Le PARTICIPIO PASSATE termina in -e que es addite al infinitivo minus su -r final, con le stipulation que un precedente -e se cambia a -i.

crear: cre-ate
vider: vid-ite
audir: aud-ite

Nota: Le participios passate es accentuate regularmente super le vocal ante le ultime consonante. Concernente un altere systema de accento collateral, vide nota-pede a §148 infra.

§96

Como in anglese, le participio passate es usate in tempores composite passate e in le passivo. Vide §§105-106, 112-113 infra. Illo es etiam un adjectivo e como un tal ha omne le characteristicas de altere adjectivos. Illo occurre etiam como un participio absolute.

Le pluvia, impellite per le vento, entra trans le fenestra rumpite.
Impellite per le vento, le pluvia entra in le fenestra.
Io es fatigate.
Le inviata de Valhalla clama le animas del occiditos.

§97

Nota: Il ha numeros considerabile de adjectivos verbal del typo fisse, docte, benedicte, etc. pertinente al verbos finder, docer, benedicer, etc. Lor signification es identic con illo del participios passate normal findite, docite, benedicite, etc. in uso adjectival. Adjectivos verbal de iste typo pote servir como participios passate in omne le functiones inclusive illo de formar tempores composite del passato. Le regula que coperi iste puncto es le sequente: Cata verbo que ha un thema special contracte (= irregular) de derivation listate in le Dictionario pote formar un participio passate collateral per adder le desinentia -e a ille thema contracte. Vide etiam §152, le ultime puncto.

Ille es absorbite in su labor.
Ille es absorpte in su labor.

Ille ha assumite le nomine de su femina.
Ille ha assumpte le nomine de su femina.

In le campania on non se senti subjicite al haste del vita moderne.
In le campania on non se senti subjecte al haste del vita moderne.

§98

Le FORMAS TEMPORAL ha nulle inflexion personal e require generalmente un subjecto exprimite.

→ Interlingua 3